Funkcjonowanie rodziny, a problemy emocjonalne i psychiczne dzieci

i młodzieży.

 

 

            We współczesnym świecie coraz częściej u dzieci i młodzieży występują problemy     z kontrolowaniem i wyrażaniem emocji, zachowaniami agresywnymi oraz problemami psychicznymi w postaci depresji, samookaleczeń, zaburzeń jedzenia, myśli czy prób samobójczych. U coraz młodszych dzieci diagnozuje się zaburzenia obsesyjno-kompulsywne czy objawy lękowo-nerwicowe, zwłaszcza na początku edukacji, w klasach 1-3.

            Na ile funkcjonowanie rodziny wpływa na powstawanie takich zaburzeń lub ich objawów u naszych dzieci ? Życie w rodzinie niekiedy wymusza na opiekunach rezygnację    z własnych potrzeb, ideałów. To co dobre dla jednostki, nie musi być dobre dla całej rodziny. Obecnie mamy coraz więcej możliwości samorozwoju, spełniania naszych pragnień czy fantazji, często w biegu zapominając o potrzebach naszych najbliższych. Zmiana realizacji indywidualnych potrzeb, na potrzeby całej rodziny są coraz trudniejsze. Odmienne potrzeby członków rodziny, skutkują obecnie większą liczbą rozwodów, a co za tym idzie, dzieci wychowywanych w niepełnych rodzinach. Dotyczy to już prawie 28% rodzin w Polsce.

            Aby stworzyć idealne warunki do rozwoju dzieci, rodzina powinna spełniać następujące funkcje:

1. poczucia przywiązania, przynależności i bliskości
2. szacunku dla indywidualnych różnic
3. przewidywalności reakcji rodziców wobec dzieci
4. adaptacji do zmian
5. otwartej komunikacji
6. zachowania autorytetu i przywództwa rodziców
7. radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych

Tak, to ideał, ale powinniśmy starać się i dążyć do niego, wspierając nasze dzieci                    w prawidłowym funkcjonowaniu oraz dla dobrych relacji w diadzie małżeńskiej. Takie rodziny nie generują dysfunkcjonalnych zachowań u dzieci.

            A zatem jak pojawiają się dysfunkcje ? Zagrożeniem są kryzysy życiowe tj. rozwód, utrata pracy, ciężka choroba, problemy finansowe, emigracja za pracą, a także narodziny dziecka czy okres dojrzewania nastolatka. W takim wypadku adaptacja do zmian, otwarta komunikacja w rodzinie oraz elastyczność, mają kluczowe znaczenie dla pozytywnego rozwiązywania konfliktów. Należy uważnie przyglądać się dzieciom w takich sytuacjach, adekwatnie reagować na zmiany zachowania, otwarcie komunikować chęć i możliwości zmiany sytuacji. Pod wpływem pozytywnych zmian rodzina wychodzi z kryzysu. Zdarza się także, że zaabsorbowani własnymi problemami rodzice (np. chorobą, uzależnieniem, zmianą miejsca pracy) są niedostępni emocjonalnie dla dziecka i jednocześnie powodują różne reakcje u dzieci, które chcą tę sytuację zmienić. Owe zachowania przyjmują często postać objawów, symptomów chorobowych czy dziwnych zachowań. Następują trudności w relacji rodzic dziecko, co prowadzi do przeżywania rodzica przez dziecko jako niedostępnego. Pojawiają się negatywne emocje, lęk, złość, a następnie mogą wystąpić symptomy choroby. Kiedy rodzic zauważy co się dzieje z dzieckiem i adekwatnie zareaguje sytuacja może się diametralnie zmienić. Gdy rodzic nie reaguje, zajęty własnymi sprawami, a sytuacja przeciąga się w czasie, negatywne zachowania lub objawy chorobowe mogą się utrwalić. Należy o tym pamiętać i w momentach kryzysowych zwracać szczególną uwagę na nasze dzieci.

 

 

 

Aleksandra Szubert

Psycholog szkolny

 

 

 

 

 

 

Bibliografia:

1. Iniewicz G., Zaburzenia emocjonalne u dzieci i młodzieży z perspektywy teorii przywiązania, „Psychiatria Polska” 2008, nr 5
2. Kendall C. P., Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, GWP 2015